مطالعه سازوکارهای مقاومت آمیز دانش آموزان در برابر هنجارهای مدرسه

پژوهش حاضر به بررسی علل بروز سازوکارهای مقاومت آمیز دانش آموزان دبیرستانی در مقابل هنجارهای مدرسه می پردازد. با توجه به موضوع، بر پایه نظریات انتقادی جامعه شناسی آموزش و پرورش و جستجو در تحقیقات پیشین این سوال مطرح گردید که مقاومت دانش آموزان در برابر هنجارهای مدرسه چگونه قابل تبیین است؟ برای پاسخ به سوال تحقیق با استفاده از نظریه های مقاومت ، سرمایه فرهنگی، بازتولید و الگوی های رابطه معلم-دانش آموز به تبیین مساله پرداختیم. بنا بر چارچوب نظری فراهم آمده از نظریه های مذکور دو فرضیه مطرح گردید. فرضیه اول: بین نوع رابطه معلم-دانش آموز و بروز سازوکارهای مقاومت آمیز رابطه معنادار وجود دارد، اگر روابط بین معلم-دانش آموز بیشتر از نوع تعامل-گفتگو باشد، امکان بیشتری وجود دارد که سازوکارهای مقاومت آمیز در دانش آموز فعال شود. فرضیه دوم: بین میزان سرمایه فرهنگی دانش آموز و بروز سازوکارهای مقاومت آمیز در مقابل هنجارهای مدرسه رابطه معنادار وجود دارد، به هر میزان که دانش آموز از سرمایه فرهنگی بالاتری برخوردار باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که سازوکارهای مقاومت آمیز در وی فعال شود. جمعیت آماری این تحقیق دانش آموزان پسر دبیرستانی شهر تهران می باشند که با حجم نمونه 310 نفر انتخاب شد. این مطالعه به صورت پیمایش انجام گردید که جمع آوری داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه از بین سه منطقه 2، 11 و 17 شهر تهران در قالب 3 دبیرستان عادی دولتی روزانه و 3 دبیرستان غیر انتفاعی صورت گرفت. یافته های این تحقیق نشان می دهد که رابطه بین دو متغیر نوع رابطه معلم-دانش آموز و بروز سازوکارهای مقاومت آمیز معنی دار نمی باشد ، بر این اساس فرضیه اول تحقیق تایید نگردید. به این ترتیب که برخلاف پیش فرض های این تحقیق میانگین نمره دانش آموزانی که الگوی رابطه آنها با معلم شان از نوع مداخله گرایانه بوده است بیشتر از الگوی تعامل گرایانه به دست آمد. در رابطه با فرضیه دوم، نتایج به دست آمده از تحلیل دو متغیره نشان داد که بین دو متغیر سرمایه فرهنگی دانش آموز و بروز سازوکارهای مقاومت آمیز در سطح 99درصد رابطه معناداری برقرار است و شدت این همبستگی(81/0)، زیاد و مثبت می باشد. در تحلیل رگرسیونی مقدار beta برای متغیر مستقل سرمایه فرهنگی15/1به دست آمد و نشان داد که از بین متغیرهای مستقل تاثیر قوی تری را بر متغیر وابسته داشته است.